Czy DOSZŁO do WYKROCZENIA? PRZEPISY vs DOGMATY (cz. 2)

Kilka miesięcy temu w serwisie internetowym YouTube na swoim kanale PrzPrzPL umieściłem pewien film, przedstawiający bardzo prostą, wręcz trywialną sytuację drogową, zadając następujące pytanie:

„Czy doszło tu do naruszenia przepisów? Jeżeli tak, to których, w jaki sposób i przez którego z tych dwóch uczestników ruchu…?”

 

 

Omówienie tej całej sytuacji drogowej podzieliłem na części.

We wpisie Czy DOSZŁO do WYKROCZENIA? PRZEPISY vs DOGMATY (cz. 1) opisałem kwestie dotyczące kierującego pojazdem.

W tej części postaram się omówić sytuację pieszego.

Natomiast we wpisie Czy DOSZŁO do WYKROCZENIA? PRZEPISY vs DOGMATY (cz. 3) – odniosłem się do tekstu na temat tego filmu, opublikowanego przez brd24.pl.

 

Przedmiotowy film można obejrzeć tutaj:

 

 

TRAJEKTORIA MARSZU PIESZEGO

Pomimo stosunkowo dużej początkowej odległości kamery od przejścia dla pieszych, można ze sporym prawdopodobieństwem prześledzić cały ruch pieszego i na tej podstawie określić drogę, jaką pieszy faktycznie pokonał.

Cały film został zarejestrowany w tempie 30 klatek na sekundę.

 

Kadr 000 (0:00,00): Pieszy porusza się chodnikiem po lewej stronie drogi, tyłem do pojazdu z kamerką.

 

Kadr 060 (0:02,00): Pieszy doszedł do krawężnika oddzielającego chodnik od zatoki przystanku autobusowego, wyznaczonej poza jezdnią .

 

Kadr 075 (0:02,50): Pieszy schodzi z krawężnika, opuszczając chodnik. W tym momencie pieszy ewidentnie wchodzi na powierzchnię zatoki przystanku autobusowego. Bynajmniej – nie na przejście dla pieszych, które ex definitione jest powierzchnią jezdni, a nie zatoki przystankowej.

 

Kadr 097 (0:03,23): Pieszy przebywa całkowicie zarówno poza chodnikiem, jak i poza jezdnią – i oczywiście poza przejściem dla pieszych.

 

Kadr 110 (0:03,67): Pieszy wchodzi na jezdnię, opuszczając powierzchnię zatoki przystanku autobusowego. Porusza się ukośnie względem jezdni, zbliżając się do przejścia dla pieszych.

 

Kadr 154 (0:05,13): Pieszy rozpoczął wchodzenie na przejście dla pieszych, wchodząc na nie z części jezdni nieprzeznaczonej do przechodzenia przez pieszych.

 

Kadr 186 (0:06,20): Pieszy opuścił przejście dla pieszych i wszedł na wysepkę azylową, idąc w stronę następnego przejścia dla pieszych, wyznaczonego na tej części jezdni, którą porusza się pojazd z kamerką.

 

Kadr 195 (0:06,50): Pieszy rozpoczął obserwację jezdni znajdującej się po jego prawej stronie, dostrzegając nadjeżdżający pojazd.

 

Kadr 204 (0:06,80): Pieszy ocenił szybkość i odległość nadjeżdżającego pojazdu, dochodząc do oczywistego wniosku, że w tym momencie nie może wchodzić na jezdnię.

 

Kadr 208 (0:06,93): Pieszy zwolnił kroku, dostosowując swoją prędkość do prędkości pojazdu zbliżającego się do przejścia dla pieszych.

 

Kadr 213 (0:07,10): Pieszy pozostał na wysepce azylowej, oczekując na możliwość wejścia na jezdnię.

 

Na podstawie powyższych kadrów można w pewnym przybliżeniu określić trajektorię pieszego. Oczywiście, ze względu na skrót perspektywiczny nie sposób określić, czy pieszy przechodził dokładnie w linii prostej po zatoce przystanku autobusowego, a następnie po jezdni, czy może po łuku – niemniej ewidentna jest kwestia, że pieszy przeszedł przez pas ruchu przeznaczony dla przeciwnego kierunku w znacznej części poza przejściem dla pieszych.

Przybliżona trajektoria ruchu pieszego

 

UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI PIESZEGO

Należy zauważyć, iż szczegółowo opisane w poprzedniej części obowiązki kierującego pojazdem odpowiadają określonym w przepisach przywilejom pieszego, które zostały mu przyznane przez prawodawcę, zarówno w Konwencji o ruchu drogowym, sporządzonej w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r. (dalej: KrdW), jak i w Ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (dalej: Prd). Niemniej – wbrew temu, co być może wielu osobom się wydaje, pieszy ma nie tylko przywileje, ale dotyczą go również określone obowiązki i zakazy.

Nie jest moim zamierzeniem przepisywanie tutaj całości KrdW i Prd, dlatego skoncentruję się wyłącznie na tych przepisach, które miały (lub mogłyby mieć) zastosowanie w komentowanej sytuacji drogowej.

Nie sposób w tym miejscu jednak pominąć milczeniem faktu, iż wiele przepisów KrdW posiada swoje odpowiedniki w Prd – a to jest sprzeczne z § 4 ust. 2 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (dalej: Ztp), według którego:

• § 4. (…)
• 2. W ustawie nie powtarza się również postanowień umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską oraz dających się bezpośrednio stosować postanowień aktów normatywnych ustanowionych przez organizacje międzynarodowe lub organy międzynarodowe.
• Według Dz. U. z 2016 r. poz. 283

 

Postępując w myśl powyższego przepisu, należałoby bardzo dużą część postanowień Prd wyrzucić do kosza, zresztą dokładnie tak samo, jak uczyniono to z kuriozalnymi projektami zmian w Prd zawartych w drukach sejmowych 48 i 803, mówiącymi o pierwszeństwie pieszego oczekującego przed przejściem dla pieszych. Nonsensowne dublowanie przepisów i rzeczywista pozycja KrdW w systemie prawnym to jednak temat na zupełnie inny wpis…

W związku z wyżej opisanym dualizmem aktów prawnych – osobie zamierzającej dokonać prawidłowej subsumpcji nie pozostało nic innego, jak tylko stosować przepisy zarówno KrdW, jak i Prd, mając jednak na uwadze przepisy art. 87 ust. 1 i art. 91 ust. 1-2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:

• Rozdział III
• ŹRÓDŁA PRAWA
• Art. 87. 1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.
• (…)
• Art. 91. 1. Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
• 2. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
• Według wersji ujednoliconej z dnia 07.01.2015

 

Zacznijmy zatem od przepisów aktu prawnego wyższej rangi, czyli KrdW.

 

OBOWIĄZKI I ZAKAZY NAŁOŻONE NA PIESZEGO PRZEZ KRDW

Szczegółowe postanowienia dotyczące pieszych zostały zawarte w art. 20 KrdW, który stanowi m. in., że:

• Artykuł 20
• Postanowienia dotyczące pieszych
• 1. Piesi są obowiązani w miarę możliwości unikać korzystania z jezdni, a jeżeli korzystają z niej, są obowiązani zachować ostrożność i nie powinni bez koniecznej potrzeby utrudniać i zakłócać ruchu.
• 2. Jeżeli z boku jezdni znajdują się chodniki dla pieszych lub pobocza nadające się dla pieszych, piesi są obowiązani z nich korzystać. (…)
• (…)
• 6. a) Piesi zamierzający przekroczyć jezdnię mogą wejść na nią tylko przy zachowaniu szczególnej ostrożności; powinni oni korzystać z przejścia dla pieszych, jeżeli znajduje się ono w pobliżu.
• b) W celu przekroczenia jezdni na przejściu dla pieszych oznaczonym jako takie lub wyznaczonym znakami na jezdni:
• (…)
• iii) na innych przejściach dla pieszych piesi nie powinni wchodzić na jezdnię bez uwzględnienia odległości i szybkości zbliżających się pojazdów.
• c) W celu przekroczenia jezdni w innym miejscu niż na przejściu dla pieszych, oznaczonym jako takie lub wyznaczonym znakami na jezdni, piesi nie powinni wchodzić na jezdnię bez uprzedniego upewnienia się, że mogą to uczynić nie zakłócając ruchu pojazdów. Piesi są obowiązani przechodzić przez jezdnię prostopadle do jej osi.
• (…)
• Według Załącznika do Dz. U. z 1988 r. nr 5 poz. 40

 

Pieszego widocznego na filmie dotyczyły zatem obowiązki:

• unikania w miarę możliwości korzystania z jezdni (art. 20 ust. 1 KrdW);
• zachowania ostrożności podczas korzystania z jezdni (art. 20 ust. 1 KrdW);
• korzystania z chodnika lub pobocza nadającego się dla pieszych (art. 20 ust. 2 KrdW);
• zachowania szczególnej ostrożności podczas wchodzenia na jezdnię w celu jej przekroczenia (art. 20 ust. 6 lit. a KrdW);
• korzystania w celu przekroczenia jezdni z przejścia dla pieszych, jeżeli znajduje się ono w pobliżu (art. 20 ust. 6 lit. b KrdW);
• przechodzenia przez jezdnię poza przejściem dla pieszych prostopadle do osi jezdni (art. 20 ust. 6 lit. c KrdW);

oraz zakazy:

• wchodzenia na przejściu o ruchu niekierowanym na jezdnię bez uwzględnienia odległości i szybkości zbliżających się pojazdów (art. 20 ust. 6 lit. b ppkt iii KrdW);
• wchodzenia na jezdnię poza przejściem dla pieszych bez uprzedniego upewnienia się, że można to uczynić, nie zakłócając ruchu pojazdów (art. 20 ust. 6 lit. c KrdW);
• przedłużania przechodzenia przez jezdnię, zwalniania kroku lub zatrzymywać się na jezdni, jeżeli to nie jest konieczne (art. 20 ust. 6 lit. d KrdW).

Pieszy przeszedł przez jezdnię ukosem, idąc obok przejścia dla pieszych, naruszając postanowienia art. 20 ust. 6 lit. b i c KrdW.

Pozostałe postanowienia KrdW zostały zachowane. W szczególności – pieszy uwzględnił odleglość i szybkość pojazdu zbliżającego się do przejścia dla pieszych, z którego zamierzał skorzystać, i całkowicie prawidłowo powstrzymał się od wchodzenia na przejście dla pieszych, unikając wejścia w bok pojazdu z kamerką przejeżdżającego przez to przejście.

 

 

OBOWIĄZKI I ZAKAZY NAŁOŻONE NA PIESZEGO PRZEZ PRD

Polski ustawodawca postanowienia dotyczące pieszych zawarł w Rozdziale 2 Działu II Prd, zatytułowanym „Ruch pieszych oraz osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch”, obejmującym przepisy art. 11-15a Prd. W sytuacji widocznej na filmie zastosowanie miały m. in. następujące przepisy:

• Art. 11. 1. Pieszy jest obowiązany korzystać z chodnika lub drogi dla pieszych, a w razie ich braku – z pobocza. Jeżeli nie ma pobocza lub czasowo nie można z niego korzystać, pieszy może korzystać z jezdni, pod warunkiem zajmowania miejsca jak najbliżej jej krawędzi i ustępowania miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi.
• (…)
• Art. 13. 1. Pieszy wchodzący na jezdnię lub torowisko albo przechodzący przez jezdnię lub torowisko jest obowiązany zachować szczególną ostrożność oraz, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, korzystać z przejścia dla pieszych.
• 1a. Pieszy znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem. Pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, z wyłączeniem tramwaju.
• 2. Przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych jest dozwolone, gdy odległość od przejścia przekracza 100 m. Jeżeli jednak skrzyżowanie znajduje się w odległości mniejszej niż 100 m od wyznaczonego przejścia, przechodzenie jest dozwolone również na tym skrzyżowaniu.
• 3. Przechodzenie przez jezdnię poza przejściem dla pieszych, o którym mowa w ust. 2, jest dozwolone tylko pod warunkiem, że nie spowoduje zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub utrudnienia ruchu pojazdów. Pieszy jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdom i do przeciwległej krawędzi jezdni iść drogą najkrótszą, prostopadle do osi jezdni.
• (…)
• 5. Na obszarze zabudowanym, na drodze dwujezdniowej lub po której kursują tramwaje po torowisku wyodrębnionym z jezdni, pieszy przechodząc przez jezdnię lub torowisko jest obowiązany korzystać tylko z przejścia dla pieszych.
• (…)
• 8. Jeżeli przejście dla pieszych wyznaczone jest na drodze dwujezdniowej, przejście na każdej jezdni uważa się za przejście odrębne. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przejścia dla pieszych w miejscu, w którym ruch pojazdów jest rozdzielony wysepką lub za pomocą innych urządzeń na jezdni.
• Art. 14. Zabrania się:
• 1) wchodzenia na jezdnię:
• a) bezpośrednio przed jadący pojazd, w tym również na przejściu dla pieszych,
• (…)
• (…)
• 3) zwalniania kroku lub zatrzymywania się bez uzasadnionej potrzeby podczas przechodzenia przez jezdnię lub torowisko;
• 4) przebiegania przez jezdnię;
• (…)
• Według wersji ujednoliconej z dnia 30.05.2022

 

W związku z faktem, iż pieszy całkowicie bezprawnie postanowił sobie skrócić drogę, przechodząc przez jezdnię ukosem obok przejścia dla pieszych, doszło do naruszenia przepisów art. 11 ust. 1 oraz art. 13 ust. 1-3 i 5 Prd.

 

Wobec powyższego – odpowiedź na pytanie zadane w tytule jest pozytywna.

TAK, DOSZŁO do WYKROCZENIA.

Zostało ono popełnione przez pieszego widocznego na filmie.

 

Załącznik do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. z 2021 r. poz. 2484; dalej: Rozporządzenie) określa następujące wysokości grzywien za wyżej wskazane wykroczenia:

• Załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
  z dnia 30 grudnia 2021 r. (poz. 2484)

Lp.	Kwalifikacja prawna – ustawa – Kodeks wykroczeń	Naruszenie	Grzywna w zł	Naruszone przepisy ruchu drogowego z aktów prawnych wg opisu pod tabelą
1	2	3	4	5
I. Przepisy o ruchu pieszych oraz osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch
1	art. 97	Naruszenie obowiązku korzystania przez pieszego z chodnika lub drogi dla pieszych, a w razie ich braku – z pobocza	50	art. 11 ust. 1
(…)
6	art. 97	Naruszenie obowiązku korzystania z przejść dla pieszych przy wchodzeniu na jezdnię lub torowisko oraz podczas przechodzenia przez jezdnię lub torowisko	50	art. 13

• Według załącznika do Rozporządzenia PRM z dnia 30 grudnia 2021 r. (Dz. U. z 2021 r. poz. 2484)

 

Wskazany w kolumnie 2 przepis art. 97 Ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t. jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008 z późn. zm.; dalej: Kw) stanowi, iż:

• Art. 97. Uczestnik ruchu lub inna osoba znajdująca się na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, a także właściciel lub posiadacz pojazdu, który wykracza przeciwko innym przepisom ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym lub przepisom wydanym na jej podstawie,
• podlega karze grzywny do 3000 złotych albo karze nagany.
• Według wersji ujednoliconej z 2022-10-20

 

Niemniej – według art. 9 Kw:

• Art. 9. § 1. Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwóch lub więcej przepisach ustawy, stosuje się przepis przewidujący najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów.
• § 2. Jeżeli jednocześnie orzeka się o ukaraniu za dwa lub więcej wykroczeń, wymierza się łącznie karę w granicach zagrożenia określonych w przepisie przewidującym najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów.
• Według wersji ujednoliconej z 2022-10-20

 

Czyli – pomimo naruszenia dwóch różnych przepisów Prd, pieszy zostałby ukarany tak, jakby popełnił tylko jedno z tych dwóch wykroczeń. Taka swoista „promocja”…

 

Oczywiście – w takiej sytuacji może mieć zastosowanie również art. 41 Kw, według którego:

• Art. 41. W stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub na zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego.
• Według wersji ujednoliconej z 2022-10-20

 

Natomiast pozostałe wcześniej przytoczone przepisy Prd zostały zrealizowane. Pieszy przeszedł przez lewą jezdnię, nie przebiegając przez nią, ale nie zwalniając w tym miejscu kroku ani tym bardziej nie zatrzymując się na powierzchni jezdni. Dziarskie tempo swojego marszu pieszy zredukował dopiero po wejściu na wysepkę azylową, na której to wysepce całkowicie prawidłowo poczekał na odpowiedni moment, w którym jego wejście na jezdnię nie skutkowałoby ani zabronionym „wchodzeniem bezpośrednio przed jadący pojazd” (co pomimo dość szybkiego tempa marszu pieszego nie było jednak fizycznie możliwe w odniesieniu do pojazdu z kamerką), ani wejściem w bok przejeżdżającego pojazdu.

 

Przemysław Przybysz

 

---

 

Zobacz również:

 

• Czy DOSZŁO do WYKROCZENIA? PRZEPISY vs DOGMATY (cz. 1)
• Czy DOSZŁO do WYKROCZENIA? PRZEPISY vs DOGMATY (cz. 3)