PrzPrzemyślenia: HULAJNOGA ELEKTRYCZNA oraz URZĄDZENIE TRANSPORTU OSOBISTEGO to POJAZDY MECHANICZNE!

Od 20 maja 2021 r. w przepisach Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t. jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 988; dalej: Prd) oraz Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t. jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1212 z późn. zm.; dalej: Ukp), i oczywiście na drogach – pojawiły się dwa nowe rodzaje pojazdów, jakimi są „hulajnoga elektryczna” oraz „urządzenie transportu osobistego”.

W związku jednak z określonym brzmieniem konkretnych przepisów Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t. jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 2345 z późn. zm.; dalej: Kk) oraz Ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t. jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008 z późn. zm.; dalej: Kw), określających kary i środki karne odnoszące się do kierujących pojazdami – powstaje zasadnicze pytanie: czy „hulajnoga elektryczna” oraz „urządzenie transportu osobistego” jest „pojazdem mechanicznym”, o którym mowa w przepisach Kk i Kw?

Odpowiedź na tak postawione pytanie jest wyjątkowo istotna…

Zarówno Kk, jak i Kw, rozróżniają „pojazdy mechaniczne” i „pojazdy inne niż mechaniczne”, nie tylko drastycznie różnicując kary i środki karne w zależności od rodzaju pojazdu, ale niekiedy w ogóle nie penalizując określonego działania, jeżeli nie dotyczyło ono pojazdu mechanicznego.

Przykłady – poniżej.

Art. 178a Kk:

Art. 178a. § 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. (uchylony)

§ 3. (uchylony)

§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu określonego w § 1 w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Według wersji ujednoliconej z 2022-01-17

Art. 87 Kw:

Art. 87. § 1. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,

podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 2500 złotych.

§ 1a. Tej samej karze podlega, kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1.

§ 2. Kto, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu inny pojazd niż określony w § 1,

podlega karze aresztu albo karze grzywny nie niższej niż 1000 złotych.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1 orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

§ 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1a lub 2 można orzec zakaz prowadzenia pojazdów innych niż określone w § 1.

Według wersji ujednoliconej z 2021-12-28

Różnica jest bardzo wyraźna.

Prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu jest wprawdzie traktowane tak samo, jak prowadzenie pojazdu innego niż mechaniczny, tyle, że… w stanie nietrzeźwości!

Natomiast dolna granica kary grzywny za prowadzenie pojazdu innego niż mechaniczny w stanie po użyciu alkoholu stanowi jedynie 20% dolnej granicy kary grzywny za prowadzenie w takim samym stanie pojazdu mechanicznego.

Chciałoby się powiedzieć – promocja…

Niemniej – ewidentnie mniej poważne traktowanie przez prawodawcę pojazdów innych niż mechaniczne (warto zauważyć, że takim pojazdem może być np. rower, pojazd zaprzęgowy, ręczna drezyna, kajak, jacht żaglowy czy szybowiec – skoro zarówno Kk, jak i Kw mówią o pojazdach „w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym”) ma miejsce również w innych aspektach, z których użytkownicy takich pojazdów mogą być, jak przypuszczam, chyba raczej mniej zadowoleni niż z wyżej przedstawionej swoistej „promocji na promile”…

Przykładem – art. 76 Kw:

Art. 76. Kto rzuca kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Według wersji ujednoliconej z 2021-12-28

Nie istnieje żaden analogiczny przepis ustalający karę za rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w będący w ruchu pojazd inny niż mechaniczny.

Oczywiście – zdecydowanie nie polecam takiego zachowania! Niemniej zastanawiam się, jakie to tzw. „racjonalne względy” sprawiły, że prawodawca w tak zaskakujący sposób postanowił wyróżnić pojazdy mechaniczne.

Już tylko te przykłady pokazują, że ustalenie, co to takiego jest ten „pojazd mechaniczny” – ma znaczenie wręcz kluczowe.

Niestety, rzecz w tym, że ani Kw, ani Kk, ani również Prd czy Ukp – nie zawierają definicji tego pojęcia!

Definicja określenia „pojazd mechaniczny” pojawia się jedynie w art. 2 pkt 10 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t. jedn. Dz. U. z 2022 r. poz. 621 z późn. zm.; dalej: UuoUFGiPBUK), według którego:

Art. 2. 1. Określenia użyte w ustawie oznaczają:

(…)

10) pojazd mechaniczny:

a) pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower i przyczepę określone w przepisach ustawy – Prawo o ruchu drogowym,

b) pojazd wolnobieżny w rozumieniu przepisów ustawy – Prawo o ruchu drogowym, z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa;

(…).

Według wersji ujednoliconej z 2022-05-11

Oczywista niewłaściwość zastosowania powyższej definicji w odniesieniu do Kk i Kw wynika nie tylko z tego względu, że znajduje się ona w całkowicie odrębnym akcie prawnym, regulującym zupełnie inną materię aniżeli przepisy Kk i Kw, ale również dlatego, że ta definicja:

wyklucza z pojęcia „pojazd mechaniczny” niektóre takie pojazdy tylko ze względu na posiadanie gospodarstwa rolnego (!) przez ich posiadacza (okoliczność bycia rolnikiem w żaden sposób nie wpływa na znajomość przez tę osobę przepisów ruchu drogowego);
obejmuje przyczepę, która per se kierującego oczywiście nie posiada;

lecz przede wszystkim z tego tytułu, że przepisy Kk i Kw, mówiące o „pojazdach mechanicznych”, odnoszą się nie tylko do pojazdów, o których mowa w Prd, lecz do wszystkich pojazdów „w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym”!

Ewentualne przyjęcie powyższej definicji podczas stosowania przepisów Kw czy Kk byłoby zatem rażącym uchybieniem.

W wyjaśnieniu, czym jest „pojazd mechaniczny”, pomocą może natomiast służyć utrwalone już od kilkudziesięciu (sic!) lat orzecznictwo Sądu Najwyższego. Wprawdzie jego przedmiotem zazwyczaj jest motorower, jednak w istocie poruszane są dokładnie te same kwestie, które mają znaczenie w przypadku hulajnogi elektrycznej oraz urządzenia transportu osobistego, czyli „wynalazków XXI wieku”, które w Prd pojawiły się w dniu 20 maja 2021 r.

Oto fragment uzasadnienia Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2016 r. (sygn. akt V KK 259/16).

(…) ani Prawo o ruchu drogowym (…), ani Kodeks karny nie definiują (…) pojęcia „pojazd mechaniczny” (…). W doktrynie wprawdzie są prezentowane różne kryteria wyodrębnienia pojazdów mechanicznych (np. posiadanie przez nie napędu siłą mechaniczną, poruszanie energią nie pochodzącą z siły mięśni istot żywych, czy fakt posiadania silnika o określonej pojemności skokowej), ale przeważa pogląd nakazujący przyjąć za mechaniczny każdy pojazd wprawiany w ruch przez umieszczony w nim silnik (por. R. A. Stefański, Komentarz do art. 87 k.w., el/Lex i przywołane tam opracowania oraz K. Łucarz, A. Muszyńska, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 25 października 2007 r., III KK 270/07, PS 2009, nr 6, s. 147-157). Ta definicja pojazdu mechanicznego pozwala z pewnością uznać nim także motorower jako poruszany przez umieszczony w nim silnik.

Prawdą jest jednak to, że w orzecznictwie przez wiele lat był prezentowany pogląd, że motorower nie jest pojazdem mechanicznym (por. uchwała Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 1961 r., VI KO 73/60, OSN 1962, nr 1, poz. 5; wyroki Sądu Najwyższego z dni: 10 marca 1964 r., IV K 1296/61, OSPiKA 1964, z. 11, poz. 225, 22 maja 1973 r., V KRN 177/73, OSNKW 1973, z. 11, poz. 144). Dopiero w uchwale pełnego składu Izby Karnej z dnia 28 lutego 1975 r., V KZP 2/74, OSNKW 1975, z. 3-4, poz. 33, przyjęto wprost, iż pojazdem mechanicznym w ruchu lądowym w rozumieniu przepisów kodeksu karnego jest motorower, obok każdego innego pojazdu drogowego czy szynowego napędzanego umieszczonym w nim silnikiem oraz maszyna samobieżna. Uznał też już wówczas Sąd Najwyższy, że nie są pojazdami mechanicznymi, w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, rowery zaopatrzone w silnik pomocniczy o pojemności skokowej nie przekraczającej 50 cm³, pod warunkiem jednak, że zachowują wszystkie normalne cechy charakterystyczne budowy, umożliwiające ich zwykłą eksploatacje jako rowerów.

Przekonanie to Sąd Najwyższy odtąd wielokrotnie wyrażał w kolejnych orzeczeniach i przez to można uznać, iż od dawna jest ono utrwalone i wciąż aprobowane (por. uchwały Sądu Najwyższego z dni: 20 lipca 1976 r., VII KZP 10/76, OSNKW 1976, z. 9, poz. 109; 29 grudnia 1976 r., VII KZP 27/76, OSNKW 1977, z. 1-2, poz. 4; 14 listopada 1981 r., VI KZP 16/81, OSNKW 1981, z. 12, poz. 72; 12 maja 1993 r., I KZP 9/93, OSNKW 1993, z. 5-6, poz. 27; wyroki Sądu Najwyższego z: 4 lutego 1993 r., III KRN 254/92, nie publik.; 22 lipca 1993 r., II KRN 18/93, niepulik.; 26 czerwca 2007 r., II KK 97/07, OSNwSK 2007, z. 1, poz. 1423; 26 czerwca 2007 r., II KK 98/07, Lex nr 280737; 25 października 2007 r., III KK 270/07, Lex nr 341827).

Obecnie brak jest podstaw do podważania trafności tego przekonania sądów karnych traktującego motorower jako pojazd mechaniczny. (…)

Fragmenty uzasadnienia Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2016 r. (sygn. akt V KK 259/16)

Podobne twierdzenia można znaleźć w wielu innych orzeczeniach, chociażby w Postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2014 r. (sygn. akt III KK 28/14):

(…) Kwestia tego, jakim pojazdem jest motorower rozstrzygnięta została przez Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 12 maja 1993 r., I KZP 9/93 (OSNKW z 1993 r., z. 5-6, poz. 27). W uchwale tej Sąd Najwyższy wykazał, że motorower, przeznaczony do poruszania się w ruchu drogowym wyłącznie przy pomocy silnika jest pojazdem mechanicznym w rozumieniu przepisów kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń, niezależnie od posiadanych parametrów technicznych, w tym pojemności silnika.

Uchwała ta i zawarta w niej argumentacja są nadal aktualne, także po wejściu w życie nowej regulacji dotyczącej zasad obowiązujących w ruchu drogowym wprowadzonej ustawą z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (…). Sąd Najwyższy stwierdził aktualność uznania motoroweru za pojazd mechaniczny w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 stycznia 2011 r., sygn. IV KK 341/10 (R-OSNKW 2011 r., poz. 49). W uzasadnieniu tym podkreślono, że cytowana wyżej uchwała nie straciła aktualności także wobec obecnie obowiązującego brzmienia art. 2 pkt 32 i art. 2 pkt 46 ustawy Prawo o ruchu drogowym, które wskazano w kasacji.

Fragmenty uzasadnienia Postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2014 r. (sygn. akt III KK 28/14)

OK, czyli „motorower” niewątpliwie jest „pojazdem mechanicznym”.

Jednak jakie to ma odniesienie wobec „hulajnogi elektrycznej” czy „urządzenia transportu osobistego”?

W art. 2 pkty 31-32, 46 oraz 47b-47c Prd zostały sformułowane następujące definicje:

Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

(…)

31) pojazd – środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszynę lub urządzenie do tego przystosowane, z wyjątkiem urządzenia wspomagającego ruch;

32) pojazd silnikowy – pojazd wyposażony w silnik, z wyjątkiem motoroweru, pojazdu szynowego, roweru, wózka rowerowego, hulajnogi elektrycznej, urządzenia transportu osobistego i wózka inwalidzkiego;

(…)

46) motorower – pojazd dwu- lub trójkołowy zaopatrzony w silnik spalinowy o pojemności skokowej nieprzekraczającej 50 cm3 lub w silnik elektryczny o mocy nie większej niż 4 kW, którego konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h;

(…)

47b) hulajnoga elektryczna – pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe;

47c) urządzenie transportu osobistego – pojazd napędzany elektrycznie, z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe;

(…).

Według tekstu jednolitego z 2022-04-28 (Dz. U. z 2022 r. poz. 988)

Z powyższych definicji wynika, że:

motorower, hulajnoga elektryczna oraz urządzenie transportu osobistego są to pojazdy;
choć te wszystkie pojazdy są wyposażone w silnik, to w drodze wyjątku są one wyłączone z pojęcia „pojazd silnikowy”;
hulajnoga elektryczna, choć jest to pojazd napędzany elektrycznie, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe, to w drodze wyjątku jest ona wyłączona z pojęcia „urządzenie transportu osobistego”;
hulajnoga elektryczna oraz urządzenie transportu osobistego – choć są one wyposażone w silnik elektryczny o mocy nie większej niż 4 kW, zaś ich konstrukcja zazwyczaj ogranicza prędkość do nawet mniej niż 45 km/h, to jednak nie zostały one wyłączone z pojęcia „motorower”; w art. 2 pkt 46 Prd nie ustanowiono żadnych wyjątków, ani także nie określono, że np. siedzenie czy pedały są obowiązkowym wyposażeniem motoroweru.

W związku z faktem, iż zarówno motorower, jak również hulajnoga elektryczna i urządzenie transportu osobistego są przeznaczone do poruszania się w ruchu drogowym wyłącznie przy pomocy silnika – należy uznać, iż każdy z tych pojazdów mieści się w określeniu „pojazd mechaniczny”. Okoliczność, że pojazdom tym można nadać pewną niewielką prędkość, odpychając się nogą od powierzchni drogi – nie ma zupełnie żadnego znaczenia, gdyż dopiero użycie silnika pozwala na osiągnięcie maksymalnej dopuszczalnej prędkości, ustalonej w Prd (45 km/h dla motoroweru lub 20 km/h dla hulajnogi elektrycznej i urządzenia transportu osobistego).

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę – należy jednoznacznie i stanowczo stwierdzić, iż:

„Motorower”, „hulajnoga elektryczna” oraz „urządzenie transportu osobistego” są to „pojazdy mechaniczne”, o którym mowa w przepisach Kk i Kw!

Co z tego może wynikać dla użytkownika – o tym w następnej części…

Przemysław Przybysz

23 maja 2022

HULAJNOGA ELEKTRYCZNA oraz URZĄDZENIE TRANSPORTU OSOBISTEGO to POJAZDY MECHANICZNE!

„Motorower”, „hulajnoga elektryczna” oraz „urządzenie transportu osobistego” są to „pojazdy mechaniczne”, o którym mowa w przepisach Kk i Kw!

Zobacz również:

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz