PrzPrzemyślenia: Niepełnoletni BEZ UPRAWNIEŃ na HULAJNODZE ELEKTRYCZNEJ lub URZĄDZENIU TRANSPORTU OSOBISTEGO

W poprzednich wpisach wykazałem, że HULAJNOGA ELEKTRYCZNA oraz URZĄDZENIE TRANSPORTU OSOBISTEGO są dozwolone DO LAT 18, zaś z obowiązujących przepisów wynika ARESZT, OGRANICZENIE WOLNOŚCI albo CO NAJMNIEJ 1500 ZŁOTYCH GRZYWNY za kierowanie BEZ UPRAWNIENIA HULAJNOGĄ ELEKTRYCZNĄ lub URZĄDZENIEM TRANSPORTU OSOBISTEGO!

Takie kary i środki karne mają zastosowanie wobec osoby, która ukończyła 18 lat. Co jednak w sytuacji, gdy hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu porusza się nie posiadająca do tego uprawnień osoba, która jeszcze nie ukończyła 18 lat?

Tutaj sprawa jest trochę bardziej skomplikowana.

Z faktycznie obowiązujących przepisów Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t. jedn.: Dz. U. z 2021 r. poz. 1212 z późn. zm.; dalej: Ukp) wynika, iż kierującym hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego, czyli nowymi pojazdami zdefiniowanymi w art. 2 pkty 47b-47c Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t. jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 988; dalej: Prd) – może być wyłącznie osoba, która:

osiągnęła wymagany minimalny wiek do kierowania tym pojazdem, czyli ukończyła 10 lat;
jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym;
spełnia jeden z następujących warunków:

1) już posiada umiejętność kierowania pojazdem w sposób niezagrażający bezpieczeństwu, nieutrudniający ruchu drogowego i nienarażający kogokolwiek na szkodę oraz odpowiedni dokument stwierdzający posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdem – czyli kartę rowerową lub prawo jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T (żadna inna kategoria prawa jazdy nie wchodzi w grę);
2) odbywa w ramach szkolenia naukę jazdy;
3) zdaje egzamin państwowy.

jeszcze nie ukończyła 18 lat, gdyż art. 7 ust. 1 pkt 2 Ukp, określający dokumenty stwierdzające posiadanie uprawnienia do kierowania, odnosi się wyłącznie do osób, które nie ukończyły 18 lat.

Z kolei według art. 8 Ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t. jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008 z późn. zm.; dalej: Kw):

Art. 8. Na zasadach określonych w niniejszej ustawie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu lat 17.

Według wersji ujednoliconej z 2021-12-28

Osoba, która ukończyła 17 lat, jest zatem traktowana dokładnie tak samo, jak osoba pełnoletnia. Wobec takiej osoby mają bezpośrednie zastosowanie przepisy art. 94 § 1 i § 3 Kw:

Art. 94. § 1. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia,

podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 złotych.

§ 1a. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd inny niż mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia,

podlega karze nagany albo karze grzywny do 1500 złotych.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu pojazd pomimo braku dopuszczenia pojazdu do ruchu.

§ 3. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w § 1, orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

Według wersji ujednoliconej z 2021-12-28

Dlaczego zastosowanie mają akurat tak surowe przepisy, a nie zdecydowanie łagodniejsze, mówiące o pojeździe innym niż mechaniczny…? Cóż, wynika to z faktu, iż HULAJNOGA ELEKTRYCZNA oraz URZĄDZENIE TRANSPORTU OSOBISTEGO to POJAZDY MECHANICZNE.

Natomiast w przypadku osób, które nie ukończyły 17 lat, zastosowanie mają postanowienia Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t. jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 969; dalej: Upsn).

Zgodnie z art. 1-2 Upsn:

DZIAŁ I

Przepisy ogólne

Art. 1. § 1. Przepisy ustawy stosuje się w zakresie:

1) zapobiegania i zwalczania demoralizacji – w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18;

2) postępowania w sprawach o czyny karalne – w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17;

3) wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych – w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21.

§ 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) „nieletnich” – rozumie się przez to osoby, o których mowa w § 1;

2) „czynie karalnym” – rozumie się przez to czyn zabroniony przez ustawę jako:

a) przestępstwo lub przestępstwo skarbowe albo

b) wykroczenie określone w art. 50a, art. 51, art. 69, art. 74, art. 76, art. 85, art. 87, art. 119, art. 122, art. 124, art. 133 lub art. 143 Kodeksu wykroczeń.

Art. 2. Przewidziane w ustawie działania podejmuje się w wypadkach, gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuści się czynu karalnego.

Według wersji ujednoliconej z 2018-06-04

Zawarty w art. 1 § 2 pkt 2 lit. b Upsn wykaz wykroczeń z Kw stanowiących „czyny karalne” podlegające pod Upsn – jest katalogiem zamkniętym, zaś rozszerzanie określonego w Upsn pojęcia „czyn karalny” na inne wykroczenia jest oczywiście niedopuszczalne. Wykroczenie określone w art. 94 Kw nie jest zatem „czynem karalnym”, którego dotyczy Upsn.

W związku z tym faktem – osoba, która nie ukończyła 17 lat, a prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu pojazd mechaniczny lub inny niż mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, co do zasady nie podlega karze. Poruszanie się pojadem mechanicznym pomimo braku uprawnień może jednak zostać uznane przez sąd rodzinny jako przejaw demoralizacji nieletniego – a wówczas będą miały zastosowanie dalsze, adekwatne do sytuacji przepisy Upsn:

DZIAŁ II

Środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich

Art. 5. Wobec nieletniego mogą być stosowane środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym; kara może być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego.

Art. 6. Wobec nieletnich sąd rodzinny może:

1) udzielić upomnienia;

2) zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia;

3) ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna;

4) ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia za nieletniego;

5) zastosować nadzór kuratora;

6) skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją;

7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów;

8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego;

9) orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim;

10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym;

11) zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosować środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, z wyłączeniem umieszczenia w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej niezawodowej, rodzinnym domu dziecka, placówce wsparcia dziennego, placówce opiekuńczo-wychowawczej i regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej.

Według wersji ujednoliconej z 2018-06-04

Warto zauważyć, że sąd rodzinny może w takim przypadku na podstawie art. 6 pkt 7 Upsn orzec wobec nieletniego zakaz prowadzenia pojazdów – i to nie „na okres od 6 miesięcy do 3 lat”, jak to ma miejsce na podstawie art. 29 § 1 w zw. z art. 94 § 3 Kw w odniesieniu do osób, które ukończyły 18 lat, lecz nawet do ukończenia 21 lat, na co zezwala art. 1 § 1 ust. 3 Upsn.

Orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów w żaden sposób nie wyklucza możliwości zastosowania przez sąd rodzinny również innych środków wychowawczych, przewidzianych przez Upsn.

Fakt, że Upsn nie zawiera definicji pojęcia „demoralizacja”. Niemniej – pojęcie to można w pewien sposób zdekodować w oparciu o art. 4 § 1 Upsn, według którego:

Art. 4. § 1. Każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, Policji lub innego właściwego organu.

Według wersji ujednoliconej z 2018-06-04

Prowadzenie pojazdu bez wymaganych uprawnień przez osobę, która nie ukończyła 17 lat, choć nie jest „czynem karalnym” w rozumieniu Upsn, to jednak jest „czynem zabronionym” opisanym w art. 94 Kw. Stanowi również naruszenie zasad współżycia społecznego, skoro niewątpliwie jedną z takich zasad jest przestrzeganie obowiązującego prawa.

Niepodleganie przez nieletniego karze w związku z jego działaniem opisanym w art. 94 Kw – w żaden sposób nie wyłącza odpowiedzialności innych osób za czyny zabronione określone w innych przepisach.

W szczególności należy zwrócić uwagę na art. 96 § 1 Kw, według którego:

Art. 96. § 1. Właściciel, posiadacz, użytkownik lub prowadzący pojazd, który na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu dopuszcza:

1) do prowadzenia pojazdu osobę niemającą sprawności fizycznej lub psychicznej w stopniu umożliwiającym należyte prowadzenie pojazdu,

2) do prowadzenia pojazdu osobę niemającą wymaganych uprawnień,

3) do prowadzenia pojazdu osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka,

4) pojazd do jazdy pomimo braku wymaganych dokumentów stwierdzających dopuszczenie pojazdu do ruchu,

5) pojazd do jazdy, pomimo że pojazd nie jest należycie zaopatrzony w wymagane urządzenia i przyrządy albo pomimo że nie nadają się one do spełnienia swego przeznaczenia,

6) do korzystania z pojazdu samochodowego w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem,

podlega karze grzywny.

Według wersji ujednoliconej z 2021-12-28

Według Załącznika do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. z 2021 r. poz. 2484; dalej: Rozporządzenie):

Załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
z dnia 30 grudnia 2021 r. (poz. 2484)

Lp. Kwalifikacja prawna – ustawa – Kodeks wykroczeń Naruszenie Grzywna w zł Naruszone przepisy ruchu drogowego z aktów prawnych wg opisu pod tabelą

1 2 3 4 5

(…)

V. Inne wykroczenia

(…)

236 art. 96 § 1 pkt 2 Dopuszczenie przez właściciela, posiadacza, użytkownika lub prowadzącego pojazd do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu przez osobę niemającą wymaganych uprawnień 300 art. 3 w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 2 lub 3 [5]

(…)

(…)

[5] Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2021 r. poz. 1212, 1997, 2269 i 2328).

Według załącznika do Rozporządzenia PRM z dnia 30 grudnia 2021 r. (Dz. U. z 2021 r. poz. 2484)

Natomiast według art. 24 § 1 i § 3 Kw:

Art. 24. § 1. Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 1a. Za wykroczenia określone w art. 86 § 1, 1a i 2, art. 86b § 1, art. 87 § 1, art. 92 § 1 i 2, art. 92a § 2, art. 92b, art. 93 § 1, art. 94 § 1, art. 96 § 3 lub art. 97a grzywnę wymierza się w wysokości do 30 000 złotych.

(…)

§ 3. Wymierzając grzywnę, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

Według wersji ujednoliconej z 2021-12-28

Na właściciela, posiadacza, użytkownika lub prowadzącego pojazd, który dopuścił niepełnoletnią osobę niemającą wymaganych uprawnień do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu – może zatem zostać nałożona w drodze mandatu karnego grzywna w kwocie 300 złotych, zaś w postępowaniu innym niż mandatowe – grzywna w wysokości od 20 do 5000 złotych (sąd nie jest związany wysokościami kar ustalonymi w Rozporządzeniu).

Zatem podsumowując: prowadzenie pojazdu mechanicznego, czyli również kierowanie hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu przez osobę nie mającą do tego uprawnienia,

może prowadzić do następujących konsekwencji:

1. Kierujący nie posiadający uprawnienia do kierowania:

a) osoba, która nie ukończyła 17 lat – nie podlega karze za wykroczenie, mogą być jednak wobec niej zastosowane środki wychowawcze wynikające z Upsn, w tym zakaz prowadzenia pojazdów nawet do ukończenia 21 lat;
b) osoba, która ukończyła 17 lat – podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny w wysokości od 1 500 do 30 000 złotych, ponadto wobec takiej osoby orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

2. Osoba, która jako właściciel, posiadacz, użytkownik lub prowadzący pojazd dopuściła do kierowania tym pojazdem osobę nie posiadającą wymaganych uprawnień:

a) podlega karze grzywny w wysokości 300 złotych (postępowanie mandatowe);
b) podlega karze grzywny w wysokości od 20 do 5 000 złotych (postępowanie inne niż mandatowe).

W przypadku dziecka w wieku do 10 lat – w grę wchodzą kolejne szczególne przepisy Prd.

Niestety – równie ułomne, jak w przypadku osoby, która ukończyła 18 lat…

O tym jednak w kolejnej części.

Przemysław Przybysz

30 maja 2022

Niepełnoletni BEZ UPRAWNIEŃ na HULAJNODZE ELEKTRYCZNEJ lub URZĄDZENIU TRANSPORTU OSOBISTEGO

może prowadzić do następujących konsekwencji:

Zobacz również:

2 komentarze:

Lp.	Kwalifikacja prawna – ustawa – Kodeks wykroczeń	Naruszenie	Grzywna w zł	Naruszone przepisy ruchu drogowego z aktów prawnych wg opisu pod tabelą
1	2	3	4	5
*(…)*
V. Inne wykroczenia
*(…)*
236	art. 96 § 1 pkt 2	Dopuszczenie przez właściciela, posiadacza, użytkownika lub prowadzącego pojazd do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu przez osobę niemającą wymaganych uprawnień	300	art. 3 w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 2 lub 3 [5]
*(…)*